Het Nationaal Centrum Erfgoedopleidingen is in 2017 opgericht om de toekomst van het kleinschalige restauratievakonderwijs veilig te stellen. Het NCE werkt, gesteund door de minister van OCW, samen met vele personen en organisaties uit de restauratie-, bouw- en onderwijssector. Inmiddels zijn voor 11 vakdisciplines restauratieopleidingen ontwikkeld, die goed aansluiten op de behoeften in het werkveld. De opleidingen worden verspreid over Nederland georganiseerd. Ook de opleiding Restauratie Glazenier is door het NCE in samenwerking met de Ondernemersvereniging van Glazeniers (OVG) ontwikkeld.
Glazeniers hebben een belangrijke verantwoordelijkheid om de toekomst van glas-in-lood en gebrandschilderde glazen te waarborgen.
Ze conserveren, documenteren en restaureren met wereldberoemde, oude beglazingen.
Belangrijke vakkennis voor de restauratieglazenier vormen zowel de praktische, bouwfysische principes van een beschermende beglazing als de ethische uitgangspunten, verbonden aan het verantwoord behandelen van museale en monumentale glazen.
Bij de vaklessen worden specifieke restauratievaardigheden zowel in theorie als in praktijk geoefend. Er wordt veel aandacht besteed aan het herkennen van schadebeelden aan gebrandschilderd glas en de technieken om gebrandschilderd glas te restaureren of te retoucheren. Ook het op juiste wijze uitnemen en herplaatsen van glazen komt aan de orde. De vakken Bouwgeschiedenis en Organisatie Bouwproces vormen belangrijke thema’s voor de restauratievakman/vrouw, die tenslotte altijd werkt in een historische omgeving.
Met respect omgaan met het oude glas
Op 29 april 2023 behaalden drie glazeniers het diploma van de opleiding Restauratie Glazenier. Helaas heeft niet de hele groep de eindstreep gehaald. Docent Ellen van der Leeden legt uit wat de essentie is van het werk van een restauratieglazenier: “In dit vak draait alles om het beeld en het met respect omgaan met het oude glas. We willen zien dat de student de ethiek van het restaureren begrijpt. Dat is complex en vraagt een dienende beroepshouding en natuurlijk de nodige ambachtelijke en artistieke vaardigheden.”
In het Klooster ter Eem richtten de studenten een kleine expositie in van een aantal verplichte werkstukken inclusief schetsen en onderzoeksverslagen. De werkstukken laten de verschillen tussen de studenten zien en ze laten zien hoe complex het glazenierswerk is. Daarom beoordeelt de examencommissie niet alleen het eindresultaat, maar ook de schetsen en de proefversies, inclusief de mislukkingen. De werkstukken zijn beoordeeld door vier examinatoren, die hun sporen ruimschoots hebben verdiend in de restauratie en specifiek het vakgebied van glas-in-lood en gebrandschilderde glazen: glazeniers Coen Mesterom en Hermine van der Does en restauratiedeskundigen Taco Hermans en Rob Crèvecoeur.
Lees ook: Venster- en glasisolatie bij monumenten
Alle aspecten van het ambacht
“De studenten hebben in de loop van de opleiding, 20 lesdagen verspreid over 2,5 jaar, alle aspecten van het ambacht gezien. Mijn mede-docent en glazenier Betty Bulthuis behandelde onderwerpen als heraldiek. Zelf heb ik les gegeven in de algemene onderwerpen als kunsthistorie, regelgeving, materialen en schadebeelden. De honger naar kennis bij de studenten was groot”, blikt van der Leeden terug, “een belangrijk leerdoel is dat ze ook besef hebben gekregen van wat ze wel en niet weten. Een restauratieglazenier moet zich dienend opstellen: zich in het werk verplaatsen, in de tijd waarin het gemaakt is en zich inleven in de maker van het glas. Dat is een bekwaamheid die tijd vraagt. Met het behalen van dit diploma hebben de studenten een startbewijs om zich verder te gaan ontwikkelen als restauratieglazenier.”
De kersverse, gediplomeerde restauratieglazeniers zijn Lennard de Jong (De Jong Glasdesign), Herman van Rongen (Driemond Glas) en Maurice Koops (Sio 2 Glas).
VCA verplicht
Naar verwachting start de opleiding Restauratie Glazenier in januari 2024 met een nieuwe groep. Het instroomniveau is MBO-niveau 4 Creatief Vakman met enkele jaren werkervaring. Ook het bezit van een geldig Basis-VCA diploma of een geldig bedrijfscertificaat met in het persoonlijk veiligheidspaspoort aantoonbaar de gevolgde cursussen en/of trainingen op gebied van persoonsveiligheid verplicht.
De opleiding Restauratie Glazenier is ontwikkeld in samenwerking met de Ondernemersvereniging Glazeniers (OVG). In de lesstof is de uitvoeringrichtlijn Glaspanelen in lood (URL 4022) van de Stichting Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg verwerkt.
- Bekijk ook
- erfgoedopleidingen.nl