Een monument toekomstbestendig maken vergt de nodige aandacht, tijd, geld én kennis. Ook op het gebied van venster- en glasisolatie.
Met het juiste plan van aanpak kun je ook monumentaal glas verduurzamen.
“De laatste jaren merken we dat de aanvragen om monumenten te verduurzamen een enorme vlucht hebben genomen. Veel monumenteigenaren wisten natuurlijk wel dat ze op dat gebied een stap moesten zetten, maar mensen schoven dit vaak voor zich uit. De stijgende gasprijzen bleken een uitstekende impuls om er nu echt werk van te gaan maken”, begint Martijn Haitink, adviseur duurzaam erfgoed bij Dijkoraad. Dit erfgoed- en installatietechnisch adviesbureau uit Zwolle richt zich onder andere op het onderhoud, de restauratie en verduurzaming van monumenten.
Monumentale waarde
Haitink geeft aan dat er meerdere mogelijkheden zijn om het glas in een monument te verduurzamen. “Bij een monument heb je te maken met gradaties van monumentale waarde. In een voorgevel van een pand kunnen 17de of 18de eeuwse kozijnen en ramen zitten. De verduurzaming vergt dan een heel andere aanpak dan als je aan de achterzijde van datzelfde pand de ramen in een later aangebouwde bijkeuken vervangt.”
Bij alle verduurzamingsopties staat het behoud van de monumentale waarde van het pand voorop. “Kozijnen kunnen monumentale waarde hebben, maar het glas ook. Hebben we te maken met glas-in-lood of gekleurd glas uit 1890, dan hoef ik de woningeigenaar niet uit te leggen dat dit behouden moet worden. Maar gaat het om blank getrokken glas uit diezelfde periode, dan vinden mensen dit vaak toch wat lastiger te aanvaarden.”
Dunbladig isolatieglas
Op het moment dat het glas geen monumentale waarde heeft maar het raam wel, dan is het in veel gevallen mogelijk om isolatieglas te plaatsen. “Omdat isolatieglas veel dikker is, kijken we of het in de bestaande sponningen van de ramen past. Zo niet, dan is het soms wel mogelijk om de sponningen iets op te frezen. Maar enkelglas is zo’n 4 mm dik. Standaard HR ++ is bijna twee centimeter dikker; dat is niet op te vangen in de sponning. Vaak is dunbladig isolatieglas dan vaak wel nog een optie.”
Achterzetglas
In het advies neemt Haitink vanzelfsprekend ook altijd het kostenplaatje mee. “Als we te maken hebben met een raam met veel roedes, dan is glasvervanging logischerwijs veel kostbaarder dan bij een raam zonder roedes. Vanuit financiële overwegingen is het dan misschien beter om achterzetglas te plaatsen.” Achterzetglas, dat aan de interieurzijde wordt geplaatst, is in enkel en dubbel te verkrijgen en spaart het oorspronkelijke raam en glas, vertelt de expert. “Daarnaast is de totale isolatiewaarde van achterzetglas goed tot zeer goed. Het product is ook schuivend of scharnierend te verkrijgen én is vaak goedkoper dan de kosten van glasvervanging.”
Renoveren of vervangen?
Heeft Haitink te maken met een kozijn waarvan het hout al eerder is vervangen, dan is een reconstructie mogelijk, mits gebruikgemaakt wordt van een goede houtsoort en oorspronkelijke detaillering. “Op dat moment maken we de ramen iets dikker, zodat het glas kan worden opgevangen in het raam.” Als raam en glas niet monumentaal zijn, biedt dat kansen om te vervangen. “Maar bedenk wel: behoud van materiaal is vanuit het duurzaamheidsaspect de betere keuze.”
Verdiepen
Het verduurzamen van glas en kozijnen in een monumentaal pand is behoorlijk specialistisch werk. Toch kan een reguliere schilder er zich ook in verdiepen en met goed resultaat tot gevolg, weet Haitink. “Ik kom ontzettend goede schilders tegen die hun vak verstaan en met alle geduld aan een dergelijk project werken. Je moet er naast kennis vooral ook oog voor hebben. Verdiep je in het feit dat je werkt aan een monument, en leer wat daarbij komt kijken. Naast vakmanschap en kennis, moet je er ook tijd in willen stoppen.”
Nog meer tips van de expert
· Een glaswijziging geeft ook een uitstralingsverschil, want de kleur van het glas verandert iets door de coating die erop zit. Wordt alle glas in de gevel vervangen, dan geeft dat iets meer ruimte in de keuze.
· Kies voor glas dat past bij (de periode van) het monument. Een Rietveldwoning kan een monument zijn, maar heeft modern glas. Het is niet passend dit te vervangen door getrokken glas.
· Bij glasvervanging en glasverbetering is kierdichting heel belangrijk. Triple glas zetten is zinloos als de kierdichting niet voor elkaar is, omdat er alsnog veel warmte verloren gaat.
· Ga je het glas verduurzamen en pak je de kierdichting aan, dan gaat een stuk van de natuurlijke ventilatie verloren. Maak dus eerst een plan van aanpak en neem de ventilatie van de binnenruimtes daarin mee.
· Erkende Restauratiekwaliteit Monumentenzorg (ERM) deelt op de site nuttige informatie over het verduurzamen van monumenten: https://www.stichtingerm.nl/verduurzaming
· Ook de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed heeft interessante filmpjes gemaakt rondom het thema verduurzaming van monumenten. Zoek op de site op ‘venster- en glasisolatie bij monumenten’ en bekijk de video’s. https://www.cultureelerfgoed.nl/
- Bekijk ook
- dijkoraad.nl